Gebelik ve Emzirme Dönemi Osteoporozu

Kadınlarda hamilelik sırasında veya emzirme döneminde ortaya çıkan osteoporozdur. Nadir görülen bir durumdur. Sıklıkla hamileliğin son 3 aylık döneminde veya doğumdan hemen sonra görülür. Bu kadınlarda genellikle hamilelik öncesi dönemde herhangi bir kemik erimesi şikayeti yoktur. Kalça veya bel omurgasında ortaya çıkar. Kırıklara yol açabilecek kadar şiddetli olabilir.

Osteoporoz tanısını koymanın en önemli yolu “kemik mineral yoğunluğu” ölçümüdür. Bu yöntem düşükte olsa radyasyon içerdiği için hamilelik sırasında ortaya çıkan bu osteoporozda kullanılmaz, bu nedenle bu dönemde tanı koymak zordur. Yapılan bilimsel çalışmalarda hamilelik planlayan bireylerde hamilelik öncesi ve doğum sonrası kemik mineral yoğunluğunda %5 azalma saptanmıştır. Bebeğin kemik yapısı için gerekli olan tüm kalsiyumun anneden geçtiği düşünüldüğünde bu azalma fazla sayılmaz.

Emzirme döneminde yapılan kemik mineral yoğunluğu ölçümlerinde Kemik mineral yoğunluğunun % 10 a kadar azaldığı saptanmıştır. Bu hamilelikteki azalmanın 2 katıdır. Mensturasyon(adet) başladıktan 6-18 ay içinde kemik mineral yoğunluğu normale gelmektedir. Normal hamilelik ve emzirme dönemindeki kemik kaybının kırık riskini artırıp artırmadığı bilinmemektedir.

Osteoporoz Riski Yüksek Hamilelikler:

1-      Çoğul gebeliklerde

2-      Ergenlik döneminde hamile kalanlarda

3-      Menapoza yakın hamile kalanlarda

4-      Gebelik öncesi yumurtalıklarında problem olanlarda

5-      Gebelik öncesi kemik mineral yoğunluğu düşük olan annelerde

Hamilelik veya emzirme döneminde ortaya çıkan osteoporotik kırıklar sıklıkla 27-28 yaşlarında görülmektedir. Bu kırıkların gerçekten hamilelik ve emzirme döneminde azalan kemik mineral yoğunluğuna mı bağlı yoksa bu hastalarda zaten hamilelik öncesi bulunan ve hamilelikle şiddetlenen osteoporoza mı bağlı olduğu tam olarak bilinmemektedir.

Tanı: Hamilelikte şiddetli bel ağrısı ve boyda kısalma şikayeti ile gelen hastada osteoporoza bağlı omurga kırığı akla gelmelidir. Hamilelerde travma olmadan şiddetli kalça ağrısı varlığı kalça osteoporozunu düşündürmelidir. Bu dönemde kemik mineral yoğunluğu ve röntgen çekmek sakıncalı olduğu için tanı genellikle  MR ile konulur. Osteoporoza bağlı kalça veya omurga kırıkları görülebilir.

Tedavi: Hamilelik ve emzirmeye bağlı osteoporoz genellikle kendi kendine geçer. Emzirme dönemi bittikten sonra Kemik mineral yoğunluğu artmaya başlar. Bu dönemde kalsiyum ve D vitamini takviyesinin osteoporozu önlediğine ait herhangi bir kanıt yoktur.

İleri derecede ağısı bulunan omurga kırıklı gebelere istirahat ve korse tedavisi yapılır. Kemik erimesi ilaçları bebeğe geçerek ölüme yol açabileceği için kullanımları oldukça sınırlıdır. İstirahat ve korse ile düzelmeyen şiddetli ağrılı durumlarda vertebroplasti ameliyatı uygulanabilir. Kalçayı ilgilendiren osteoporozda yükten kurtarma(Koltuk değneği) gerekebilir.