Gençlerde Osteoporoz

Henüz menapoza girmemiş kadınlarda osteoporoz ortaya çıkabilmesi için iki durumdan birisi gerçekleşmelidir. Ya erişilmesi gereken doruk kemik kütlesi eksiktir, ya da normal doruk kemik kütlesine ulaşan genç erişkinde kemikte kayıplar vardır.

Vücudumuzda doruk kemik kütlesine yaklaşık olarak 30-35 yaşında ulaşırız. Normal sağlıklı erişkinlerde bu kemik kütlesi menapoza kadar sabit kalır, menapoza girilmesiyle meydana gelen hormonal nedenlere kayıp başlar.  30-35 yaşında erişilen doruk kemik kütlesi çeşitli nedenlerle eksik kalırsa osteoporoz görülür. Bunun değişik nedenleri vardır. %50 den fazla hastada sekonder osteoporoz nedenleri vardır. Bunun dışındakiler idiopatik osteoporoz dediğimiz, sebebini bulamadığımız hasta grubudur. Ayrıca bu yaş grubunda Gebelikte ve sonrasında görülen “Gebelikle ilişkili Osteoporoz” vardır.

Premenapozal Osteoporozun Nedenleri:

1-      Hormonal  hastalıklar: Cushing sendromu, hipertiroidizm, hiperparatiroidizm, hipogonadizm, büyüme hormonu eksikliği, anoreksiya nervoza

2-      Mide-Bağırsak sistemi Hastalıklar: Çölyak, malabsobsiyon sendromları, karaciğer hastalığı, bağırsak ameliyatları

3-      Kan hastalıkları: Lösemi, lenfoma, multiple myeloma, orak hücreli anemi, hemakromatoz, talasemi,

4-      Bağ dokusu Hastalıkları: Osteogenesis imperfekta, Marfan ve EhlerDanlos sendromları

5-      Romatizmal Hastalıklar: Romatoit artrit, Sistemik lupus eritematozis, ankilozan spondilit

6-      Organ nakli ameliyatı geçirmiş olmak

7-      İlaçlar: Kortizon, bağışıklık baskılayıcılar, bazı kan sulandırıcılar, Bazı kemoterapi ilaçları,bazı psikiyatrik ilaçlar

8-      Yaşam şekli: Aşırı egzersiz, sigara ve aşırı alkol tüketimi  v.b

9-      İdiopatik nedenler (sebebini bulamadığımız nedenler)

Tanı: Premenapozal kadınlarda rutin olarak “Kemik Mineral Yoğunluğu ölçümü” yapılmamaktadır. Basit travmalar ile kırık meydana gelen bir hastada veya herhangi bir sebeple kemik röntgeni çekilip röntgende kemik yoğunluğunun ileri derecede azaldığının görülmesi durumunda Kemik mineral yoğunluğu ölçümü yapılabilir. Kemik mineral yoğunluğu ölçümlerinde  menapoza girmiş hastalardan farklı olarak “Z” skoru ölçümüne göre tanı konulur. Z skoru -2 nin altında ise osteoporoz tanısı konulur. Bu değerin düşük olması yaşıtlarına göre daha düşük kemik mineral yoğunluğuna sahip olduğunu gösterir. Z skoru -2’nin altında saptanan kadınlarda mutlaka osteoporoza yol açabilecek sebepler araştırılmalıdır.

Basit travmaya bağlı kırık geçiren ya da Z skorunun -2’nin altındaki hastalarda öncelikle:Kan testi ile Kalsiyum-Fosfor-PTH-25(OH)D, ALP, ALT, kreatinin, hemogram,  FSH bakılır.

Premenapozal Osteoporozun Tedavisi: Bu grup hastalarda öncelikle sekonder nedenler varsa tespit edilerek tedavi edilmelidir. Kalsiyum (1000mg/gün) ve D vitamini (800-1500 IU/gün)  takviyesi başlanır. Beslenme düzenlenir. Spor yapması sağlanır. Özellikle haftada en az üç gün 30-60 dakika tempolu yürüyüş veya ağırlık kaldırıcı sporlar yapılmalıdır. Sigara ve alkol kesilir, Kahve günde en fazla 2 fincan ile sınırlandırılır.  Buna rağmen kırık gelişimi engellenemiyor ise o zaman Osteoporoz ilaçları  kullanılabilir. Ancak; Bu ilaçların en önemli problemi; bazılarının uzun süre kemikte kalması ve hamilelik planı olan hastalarda bebeği etkileme riskidir. Bu nedenle premenapozal kadınlarda devam eden kemik kaybı ya da tekrarlayan düşük travmalı kırıklar olmadıkça ilaç tedavisi düşünülmemelidir.